آنچه در کلاس درس خانوم دکتر زاهدی نسب مطرح شد

*کیفیت حسابرسی:

سالهای 1981 لغایت 1986

دی انجلو: احتمال اینکه حسابرس موارد تحریف در سیستم حسابداری و گزارش صاحبکار را کشف کند.

سال 1988

پالمرس : کیفیت حسابرسی عاری بودن صورتهای مالی حسابرسی شده از تحریفات با اهمیت است.

سال 1990

لی بی و فردریک: هرچه میزان تجربه حسابرس بیشتر باشد درک آنان از انواع تحریفهای موجود در صورتهای مالی افزایش می یابد از اینرو کیفیت حسابرسی با افزایش میزان تجربه حسابرس بهبود می یابد.

سال 1994

لی : احتمال آنکه حسابرس در صورتهای مالی حاوی تحریف با اهمیت گزارش معقول صادر نکند.

تی من و ترمن :صحت اطلاعات گزارش شده توسط حسابرس، کیفیت حسابرسی است.

لیز و واتز : میزان دعاوی حقوقی بر علیه حسابرس را به عنوان شاخص کیفیت حسابرسی معرفی می نماید.لیکن معتقد است حسابرسانی که بیشتر در معرض ادعاهای حقوقی قرار می گیرند کمتر از فناوری انسجام یافته حسابرسی استفاده میکنند.

سال 1999

تور نر: پیشنهادحسابرسان در اصلاح سود خالص را کیفیت حسابرسی می داند.

سال 2000

شوئر: کیفیت حسابرسی کیفیت واقعی حسابرسی گزارش عدم رعایت اصول پذیرفته شده حسابداری درصورتهای مالی حسابرسی شده است.

سال 2001

فرانسیس: حسابرسی شامل ورودی های حسابرسی وفرایندحسابرسی،موسسات حسابرسی،صنعتوبازارهای حسابرسی،انجمنها وپیامدهای اقتصادی نتایج حسابرسی است .

بنابراین کیفیت حسابرسی یک چالش چندبعدی است که از دومنظر تئوری(نظری)و کاربردی(عملی) قابل بررسی است.

سال2006 لغایت 2008

اولین تلاش رسمی برای بنا نهادن چارچوبی در کیفیت حسابرسی را انجمن گزارشگری مالی بریتانیا موسوم به (FRC) انجام داد. پنج عامل کیفیت حسابرسی را معرفی نمود:

1.فرهنگ موسسه حسابرسی

2.مهارتها و کیفیت شرکاء و کارمندان موسسه

3.اثربخشی فرایند حسابرسی

4.قابلیت اتکا و مفید بودن گزارشگری حسابرسی

5.عوامل بیرونی کنترل حسابرسان بر  کیفیت حسابرسی

در یک بیان ساده میتوان گفت کیفت حسابرسی احتمال کشف و گزارش تخطی سیستم حسابداری صاحبکار توسط حسابرس است. لیکن این تصویری صفر یکی است از کیفیت حسابرسی که حسابرس را محدود به کشف تخطی از استانداردهای حسابداری و قوناین می نماید .

انتظار میرود علاوه بر این احتمال کشف و گزارش تخطی منصفانه بودن صورتهای مالی برای انعکاس شرایط اقتصادی شرکت در فرایند حسابرسی مورد توجه قرارگیرد.

اگر خدمات اطمینان بخش حسابرسی را یک محصول یا کالا درنظر بگیریم حسابرس عرضه کننده و صاحبکار متقاضی آن هستند لذا درک بهتری از اهمیت و وم کیفیت حسابرسی خواهیم داشت . با چنین فرضی در دو محور میتوان کیفیت حسابرسی را ارزیابی نمود.

الف ) محور ورودی ها  (شامل : حسابرس(سابقه کار آشنایی با صنعت مربوطه ) ، قرارداد حسابرسی ، مبلغ قرارداد)

  ب) محور خروجی ها  (شامل: گزارشگری صورتهای مالی مانندکیفیت صورتهای مالی و تحریف صورتهای مالی، گزارش حسابرس . )

تحریف صورتهای مالی را مبتنی بر تجدید ارائه و یا صدور حکم بررسی میکنند.کیفیت گزارشگری مالی با تعدیل کمتر افزایش می یابد . زیربنای اقتصادی شرکت از دیگر معیارهای کیفیت حسابرسی محسوب میشود . واکنش بازار سهام و سرمایه گواهی دیگر به کیفیت حسابرسی است.

چهار بزرگ چهار مؤسسه بزرگ حسابداری عمومی[پانویس ۱] جهان هستند:

پرایس واتر هاوس کوپرز

دیلویت

ارنست اند یانگ

کی‌پی‌ام‌جی

در واقع، این چهار موسسه، بزرگ‌ترین شبکه‌های خدمات حرفه‌ای بین‌المللی در حسابداری هستند؛ و خدماتی از جمله، حسابرسی، اطمینان‌دهی، مالیات، مشاوره، ریاضیات بیمه‌سنجی (اکچوئری)، تامین مالی شرکتی، و حقوقی عرضه می‌کنند. این چهار مؤسسه اکثر قریب به اتفاق حسابرسی‌های شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس‌ها و همچنین بسیاری از حسابرسی‌های شرکت‌های خصوصی را انجام می‌دهند، و عملاً یک انحصار در حسابرسی شرکت‌های بزرگ پدید آورده‌اند. چهار بزرگ ۹۹ شرکت از ۱۰۰ شرکت تشکیل‌دهنده شاخص فوتسی ۱۰۰، و ۲۴۰ شرکت از ۲۵۰ شرکت تشکیل‌دهنده شاخص فوتسی ۲۵۰ را حسابرسی می‌کنند. موسسات چهار بزرگ همراه با آخرین داده‌های در دسترس عمومی آن‌ها در نمایه زیر نشان داده شده‌اند (به نقل از ویکی‌پدیای انگلیسی):

عباس وفادار

حسابدار رسمی، کارشناس رسمی دادگستری و مدرس دانشگاه

بولتن بین المللی حسابداری IAB در شماره اخیر خود، رده بندی موسسات حسابرسی در سطح جهان در سال 2016 را منتشر کرد. نام موسسات رده های اول تا پانزدهم، در زیر آمده است:

همان گونه که از جدول بالا مشخص است، پی دبلیو سی بزرگ ترین موسسه حسابرسی دنیا است. در فاصله اندکی از آن، دیلویت قرار دارد. اقبال دیلویت در قرار گرفتن در رده دوم جهان، مدیون درآمد بسیار بالای آن در امریکا است. نزدیک به 45 درصد از درآمد دیلویت از امریکا است و این نشان دهنده این است که حضور آن در سایر کشورهای دنیا به اندازه پی دبلیو سی نیست. نکته دیگری که در مورد 4 موسسه بزرگ حسابرسی قابل توجه است، تفاوت بزرگ بین بزرگ ترین و کوچک ترین در این گروه است. درآمد پی دبلیو سی، یک و نیم برابر کی پی ام جی است.

بررسی درآمدهای 4 بزرگ، نشان می‌دهد که دلیل اصلی افزایش درآمد آن‌ها، ارایه خدمات مشاوره‌ای است. تقریبا می‌توان گفت که نزدیک به 50 درصد درآمد 4 موسسه بزرگ، از خدمات مشاوره‌ای است. به عبارت دیگر، سهم خدمات حسابرسی در فعالیت های 4 بزرگ، در حال کاهش است. با توجه به اندازه این 4 بزرگ و تاثیری که بر حرفه دارند، این روند، پرسشی را به ذهن متبادر می‌کند که آیا حرفه حسابرسی، هنوز وابستگی زیادی به این 4 بزرگ دارد؟

هنگامی که حدود 50 درصد از درآمدهای 4 بزرگ از خدمات مشاوره است، این سوال مطرح می‌شود که چه بر سر سرمایه گذاری در حوزه حسابرسی خواهد آمد؟ و آیا این 4 بزرگ هنوز هم نقش کلیدی خود در سرمایه گذاری در حسابرسی را ایفا خواهند کرد؟

با در نظر گرفتن آثار موارد پیش گفته و نیز افزایش فشار بر حسابرسان برای کاهش حق احمه در حوزه حسابرسی، وضع مقررات سخت گیرانه در مورد قصور حسابرسان و افزایش دعاوی حقوقی علیه حسابرسان، همه و همه، این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که آینده حرفه حسابرسی چه خواهد بود؟

بی دی او پنجمین شبکه حسابرسی بزرگ دنیا، رشدی 4 در صدی را تجربه کرده؛ در حالی که کی پی ام جی چهارمین بزرگ، کاهشی 2 درصدی داشته‌است. مقایسه روند رشد بی دی او در مقایسه با سال 2015 نشان دهنده این است که این موسسه، فاصله خود را از بقیه موسسات، بیشتر کرده است.

یکی از تغییرات عمده در رده بندی موسسات حسابرسی نسبت به سال 2015، این است که موسسه آر اس ام، با پیشی گرفتن از موسسه گرنت تورنتون، مقام ششم دنیا را از آن خود کرده است. دلیل اصلی این موضوع، پیوستن شاخه موسسه حسابرسی بیکر تیلی در انگلستان به موسسه حسابرسی آر اس ام است. اینجاست که می‌توان دید تحصیل و ادغام موسسات حسابرسی می‌تواند چه تاثیری بر رده جهانی آن‌ها بگذارد. ناگفته نماند که دلیل اصلی بزرگ شدن همه این موسسات، به خصوص 5 موسسه بزرگ، ادغام ها و تحصیل های متعدد انجام شده توسط آن ها در سال های اخیر است و نه رشد طبیعی آن ها.

شاید این سوال مطرح شود که چرا نقش رشد طبیعی در بزرگ شدن این موسسات، اندک است؟ پاسخ کاملا روشن است: وجود بازاری با بازیگران فراوان و رقابت شدید بین آن ها. با در نظرگرفتن این واقعیات، تصور کنید بر سر موسساتی که برنامه ای برای تحصیل یا ادغام ندارند و یا برنامه های آن ها در این مورد به شکست می‌انجامد، چه خواهد آمد؟

طبعا روند موسسات حسابرسی در کشورمان نیز نمی‌تواند از الگویی به غیر از الگوی پیش گفته تبعیت کند. موسسات حسابرسی کوچک، هیچ گاه نمی‌توانند با رشد طبیعی بزرگ شوند کما این که در طول 14 سالی که از عمر جامعه حسابداران رسمی ایران می‌گذرد، شاهد حضور هیچ موسسه حسابرسی بزرگی در کشور نبوده ایم. موسسات کوچک برای حفظ صاحبکاران اندک خود، ریسک های فراوانی راپیش رو دارند. به لحاظ بالا بودن هزینه های ثابت و پایین بودن درآمد، نمی‌توانند محیط جذابی برای کارکنان فراهم کنند و نمی توانند در عرصه آموزش حرفه ای  کارکنان و تحقیق و توسعه در حوزه فعالیت های حرفه ای نقشی ایفا کنند. خدمات آنها محدود به همان حسابرسی سنتی می شود و دانش و تکنولوژی لازم برای ارایه انواع خدمات مشاوره را که نیاز اساسی بازار کشورمان به خصوص در شرایط کنونی است، نخواهند داشت. طبعا در حوزه اقتصادی و قانون گذاری کشور هم نمی‌توانیم نقشی برای حرفه قائل شویم کما این که تا کنون نیز چنین نقشی نداشته ایم.

نتیجه ادامه این روند چه خواهد بود؟ پس رفت در حرفه حسابرسی، عدم امکان تربیت و آموزش کارکنان، نبود تحقیق و توسعه و دست نیافتن به تکنولوژی های نو در حرفه، قیمت شکنی برای ماندن و دوباره پس رفت.

چاره چیست؟ چرخ را قرار نیست دوباره اختراع کنیم. باید از تجربه موسسات بزرگ استفاده کنیم و با انجام ادغام های حساب شده، موسسات حسابرسی را به جایگاهی که استحقاق آن را دارند برسانیم. البته به نظر من، رمز ادغام های موفق، باور به سه چیز است: یک؛ باور به کار گروهی و اجتناب از تک روی. دو؛ باور به این که تکه ای کوچک از یک کیک بزرگ، خیلی بیشتر از تکه ای بزرگ از یک کیک کوچک است. و سه؛  از همه مهم تر، باور به این شعر سعدی که "ای که در بند حیاتی، همه وقت آن تو نیست". جوانان حرفه هم حق دارند و باید شریک موسسات شوند.

بر گرفته از:

Reading between the lines – key observations from the 2016 international accounting board world ranking” by: Tony Shiffmann

رومه دنیای اقتصاد”، شماره 3713، 8 اسفند4 139

نکته : یکی از دلایل موفقیت موسسات حسابرسی یاد شده عدم تمرکز مکانی و حذف هزینه های ساختمان و اداری است بطوری که دفتر اداری برای حضور کارکنان و تشریفات اداری در این موسسات وجود ندارد.

مرور چند نکته :

علم حسابداری:

حسابداری زبان تجارت خوانده می‌شود و یکی از زیر شاخه‌های رشته‌های مهندسی است ؛چون از طریق تهیه گزارش‌های مالی، اطلاعات لازم را درباره واحدهای اقتصادی در اختیار اشخاص ذی‌نفع و ذی‌علاقه و ذی‌حق قرار می‌دهد. این اشخاص شامل مدیران، صاحبان سرمایه، اعتبار دهندگان، سازمان‌های مالی و اقتصادی دولت و از این قبیل هستند. از منظری دیگر از حسابداری با نام سیستم اطلاعاتی حسابداری Accounting Information System یاد می‌شود که برای پردازش اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی مؤثر بر سازمان‌ها و واحدهای تجاری و گزارش اثرات این‌گونه رویدادها به تصمیم‌گیرندگان، طراحی شده‌است.

طبق بیانیه اساسی تئوری حسابداری»: حسابداری عبارت است از فرایند شناسایی، اندازه‌گیری و ثبت و گزارشگری اطلاعات اقتصادی برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه به وسیله استفاده‌کنندگان آن اطلاعات. بیانیه در تشریح این تعریف آورده است بر اساس دیدگاهی جامع، اطلاعات حسابداری» را می‌توان اطلاعات اقتصادی» تلقی کرد.

گاهی اوقات به اشتباه از مفهوم دفترداری برای تعریف حسابداری استفاده می‌شود؛ درحالیکه دفترداری بخشی از حسابداری است . دفترداری عبارت است از: فن ثبت، طبقه‌بندی و خلاصه‌سازی مبادلات واحد تجاری. البته این عملیات در گذشته صرفاً در دفاتر حساب انجام می‌شد. اما امروزه ثبت‌های حسابداری با استفاده از نرم افزارهای حسابداری توسط رایانه انجام می‌شود. حسابداری مفهوم وسیع تری از دفترداری را دربر می‌گیرد. در واقع دفترداری بخشی از وظایف حسابدار است. همه حسابداران از مجموعه قواعد یکسان تحت عنوان اصول پذیرفته شده حسابداری و استانداردهای حسابداری برای تهیه گزارش‌های مالی استفاده می‌کنند.

اطلاعات مربوط به معاملات روزمره، اساس تهیه گزارش‌های مالی را تشکیل می‌دهد. در واحدهای بازرگانی، فعالیت‌هایی نظیر خرید و فروش کالا، خرید ماشین آلات و پرداخت هزینه‌های جاری مانند اجاره، حقوق، بهای آب و برق از جمله معاملات روزمره است.

-تعریف حسابرسی :

حسابرسی فعالیتی سیستماتیک و مبتنی بر فرایندهاست. اجرای فرایند حسابرسی به سطح دانش و مهارت حسابرسان و موضوعاتی مانند قضاوت حرفه ای آنان بستگی دارد.

حسابرس قبل از پذیرش حسابرسی باید اول نسبت به مدیریت صاحبکار دوم نسبت به شناخت ویژگیهای صنعت صاحبکار و سوم نسبت به شناخت ویژگی های موسسه (بنگاه،شرکت)صاحبکار آگاهی لازم را پیدا کند.

-کنترلهای داخلی: فرایند کنترلهای داخلی تها و رویداردهایی است که مدیریت برای حصول اطمینان از اداره امور با وحدت رویه ، قانونی و منظم و اثر بخش اعمال می شود.

این کنترلها شامل : کنترلهای سرپرستی،کنترلهای حفاظتی،تفکیک وظایف می شود.

-فرایند حسابرسی:

1-برنامه ریزی حسابرسی

2-حسابرسی ضمنی در طول سال مالی برای شناخت و رسیدگی به سیستمهای کنترلهای داخلی

3-حسابرسی نهایی با هدف رسیدگی به صورتهای مالی

4-تکمیل رسیدگی ها

5-گزارشگری

-آزمون رعایت:کشف انحرافات از روشهای تجویز(توصیه) شده با هدف کشف موارد عدم رعایت کنترلهای داخلی و اطمینان از اجرای برنامه کنترلهای داخلی است.

آزمون رعایت شامل :

1-پرسش از کارکنان

2-بازرسی اسناد،سوابق و گزارشات

3-مشاهده و نظارات

4-اجرای مجدد ت و  روش

-آزمون محتوا: کشف اشتباهات با اهمیت صورتهای مالی است.

با هدف صحت مبالغ ریالی در معاملات و کفایت افشاهای لازم برای ارائه منصفانه صورتهای مالی است.

توسعه پایدار:پاسخ سولات فصل 1 کتاب تئوری حسابداری (درس آقای دکتر وحدتی)

فرضیه - قانون - ... درس آقای دکتر وحدتی

احتیاط یا محافظه کاری در حسابداری (چکیده مقاله) ( درس آقای دکتر وحدتی)